Archiwum z miesiąca styczeń 2013

Korzenie rodu Pilczyckich sięgają końca XV wieku, kiedy członkowie rodziny Masłomiąckich, rycerskiego rodu Toporów z Masłomiący pod Krakowem objęli w posiadanie Pilczycę wraz z kilkoma okolicznymi wsiami w powiecie chęcińskim (dawne woj. sandomierskie) (1). Od nazwy swej nowej posiadłości wzięli nazwisko Pilczycki, lecz pamiętając skąd ród pochodzi, pisali się „z Masłomiący”. W roku 1498 Jan z Masłomiący zwany Pilczycki, syn Zawiszy, był już właścicielem Pilczycy, Gór i Rudy Pilczyckiej z młynem zwanym Słup, zachowując jednocześnie dobra w części Masłomiący z folwarkiem. W 1508 roku Adam Pilczycki posiadał Pilczycę, Słupy i Góry. W spisach podatku pogłównego w powiecie chęcińskim z 1540 roku wymieniona jest Małgorzata Pilczycka z synem Stanisławem jako właścicielka Pilczycy, Mokrych Gór i Suchych Gór (2). Szymon Okolski w pracy heraldycznej Orbis Polonus, a po nim inni genealodzy: Kasper Niesiecki i Seweryn Uruski podają, że Jan z Masłomiący Pilczycki w 1574 roku był dziedzicem Pilczycy, Borzykowej i Góry, ożeniony z Barbarą Pstrokońską miał dwóch synów: Adama rotmistrza wojsk koronnych i Stanisława, którzy polegli w wojnie wołoskiej oraz córkę Dorotę (1613 r.), zamężną z Janem Ciechomskim – wojskim gostynińskim (3).
Pamięć o jednym z Pilczyckich przetrwała w strofach wiersza. Jego przedwczesna śmierć na początku XVII wieku poruszyła krakowskiego studenta Ludwika Minora z Przybysławic. Swój smutek po stracie przyjaciela wyraził w trenie zatytułowanym „Sargophag urodzonemu z szlachetney starożytności Panu Janowi Pilczyckiemu z Masłomiący, nieśmiertelności oddany, w Krakowie R. P. 1616″(4).
Dobra pilczyckie przeszły w połowie XVII wieku w spadkach i jako wiana córek do rąk Łąckich herbu Jelita. Następnie Pilczyca w XVIII wieku stała się gniazdem szlacheckim rodu Zarembów, a w XIX wieku przypadła Zamoyskim. Ostatni ślad Pilczyckich na tych ziemiach urywa się w 1759 roku na Stanisławie, dziedzicu dóbr Słupy (5).
————————–
1) Ród Masłomiąckich h. Topór osiadły w woj. krakowskim dziedziczył Masłomiącę już w XIV w. Posiadał także inne dobra w tym województwie. Przedstawiciele tego rodu byli w służbie królewskiej – Jakusz Masłomiącki w 1406 r. pełnił urząd komornika królowej. W 1447 r. biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki z polecenia króla Kazimierza Jagielończyka oskarżył Jana i Stanisława Masłomiąckich dziedziców Czarnego Potoka o to, że przemocą trzymają zamek Lubowla i miasto Podoliniec z 13 miastami spiskimi i należącymi do nich wsiami na Spiszu, które Oleśnicki otrzymał od króla Władysława Warneńczyka, i że wybierają z nich czynsze i przychody w wysokości 12 000 fl.; Waldemar Bukowski, Antoni Gąsiorowski, Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu: Machnówka-Mazurowska Góra, Część 4, Secesja, 2006.
2) Mokre Góry i Suche Góry w 1540 r. miały 13 kmieci na łanach. 2 karczmy, 2 dwory, 2 folwarki, łąki, bory i pasieki wspólne z Pilczycą. Ocenione były na 470 grzywien; Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1900, t. XV.
3) Szymon Okolski, Orbis Polonus splendoribus coeli, triumphis mundi, pulchritudine animantium condecoratus, in quo antiqua Sarmatorum gentiliata pervetusta nobilitatis insignia etc. specificantur et reducent, Kraków 1641-43; Kasper Niesiecki, Herby y familie rycerskie tak w Koronie jako y w Wielkim Xięstwie Litewskim, Lwów 1728.
4) Dykcjonarz Poetów Polskich przez X. M. Hieronima Juszczyńskiego. Tom Pierwszy, w Krakowie 1820.
5) Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1887 t. VIII, 1890 t. XI, 1900 t. XV; Waldemar Bukowski, Antoni Gąsiorowski, Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu: Machnówka-Mazurowska Góra, Część 4, Secesja, 2006; Krzysztof Chłapowski, Realizacja reform egzekucji dóbr, 1563-1665: sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984; Janusz Kurtyka, Tęczyńscy: studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kraków 1997.

Na podstawie: Herbarz szlachty polskiej, Seweryn Urski, Warszawa 1917